Ons psychisch zorgstelsel is regelmatig in opspraak. Er zijn in de reguliere zorg lange wachtlijsten, er lijkt vaak sprake te zijn van te snelle- en
overdiagnosticering, het snel voorschrijven van medicatie, een te klinische benadering en regelmatige wissel van zorgverlener.
Daarnaast is ook de alternatieve zorg in opspraak. Coaches zouden als paddenstoelen uit de grond schieten en met beperkte kennis op zak, kwetsbare cliënten tegen een hoge prijs maar wat aan laten modderen.
Dit soort zaken kwamen bijvoorbeeld naar voren in de docu-serie Tygo in de psychiatrie, waar de reguliere zorg kritisch onder de loep werd genomen en in Rambam waar de alternatieve zorg (met name Coaching) de nodige kritiek kreeg.
Als natuurgericht therapeut trok dit meteen mijn aandacht. Binnen ons zorgstelsel gaat er echt wel heel veel goed en hoe mooi is het dat er ook een groot aanbod binnen de complementaire zorg bestaat, ter aanvulling van de reguliere zorg. Toch is het wel schrijnend dat er zoveel mis lijkt te gaan. Het laatste dat je wilt is dat cliënten aan het verkeerde adres zijn of nog verder wegzakken.
Een diploma meer of minder
Waar de kritiek bij het ene op gebrek aan kennis (scholing) ligt, ligt bij het andere de kritiek op het onzorgvuldig toepassen van de kennis.
'Coaches' zouden heel kort door de bocht gezegd: vaak niet de juiste diploma's bezitten en na 'een cursus en een inschrijving bij de KVK', gaan 'kwakzalven'. Klassiek geschoolde en bevoegde artsen zouden daarentegen al gauw een diagnose stellen om een nodig traject op te starten en
daar dan vaak op terugkomen met nieuwe diagnoses, trajecten en 'lapmiddelen' in de vorm van medicatie. Even voor de duidelijkheid: dit is niet per se mijn persoonlijke ervaring, maar de kritiek die vanuit de media vaak naar voren komt. Al denk ik dat die kritiek in veel opzichten wel gegrond is, gaat de aandacht hier vooral naar de extremen. De talloze succeservaringen met zowel de reguliere- als alternatieve zorg zijn kennelijk minder
interessant om uit te lichten.
Alle 'coaches' zijn 'kwakzalvers'?
Kwakzalverij is strikt genomen het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunde. Soms is het echter onduidelijk WAAR iemand al dan niet bevoegd voor is. Om bijvoorbeeld diagnoses te stellen, moet je in Nederland een GGZ-professional met een BIG-registratie zijn (lees hier meer over).
Natuurgerichte (complementaire) therapeuten, coaches en basispsychologen (o.a.) zijn dus NIET bevoegd om diagnoses te stellen en kunnen dus ook niet zomaar diagnoses uitsluiten. Het is echter heel wenselijk dat zij wel enige basiskennis hebben van stoornissen en diagnostisering, want als ze met een cliënt te maken hebben die sterk kenmerken vertoont van een bepaalde stoornis, of er psychisch erg slecht aan toe is; is het zaak om dit te signaleren en zo nodig door te verwijzen naar een bevoegd professional.
Met alle goede intenties om deze persoon verder te helpen, is het belangrijk reëel te blijven en duidelijk te maken dat je mogelijk een ondersteunde rol kunt vervullen, maar geen vervangende rol. Dit is waar het soms mis gaat als een coach of complementair therapeut z'n eigen grenzen niet duidelijk heeft of niet duidelijk naar buiten heeft gebracht.
De kennis die nodig is om goed te kunnen signaleren, heeft dus niet iedere complementaire zorgverlener of coach op zak. Om na te gaan welke zorgverlener deze kennis wel heeft moeten aantonen middels bepaalde diploma's; is het zaak om te kijken of deze zorgverlener bij een erkende beroepsvereniging is aangesloten. Een beroepsvereniging die door een aantal zorgverzekeraars gedeeltelijk wordt vergoed kun je daaronder scharen.
Van deze therapeuten en coaches mag je verwachten dat zij de basiskennis hebben, hun grenzen kennen en daar helder over zijn.
Als cliënt blijf je verantwoordelijk voor de informatie die je geeft en de volledigheid daarvan.
Door de ogen van de cliënt
Een cliënt gaat vaak af op een prettige eerste indruk en krijgt misschien al gauw een gevoel van hoop of vertrouwen wanneer het klikt bij een eerste gesprek. Dan is het heel begrijpelijk als deze niet zozeer bezig is met wat voor bevoegdheid de zorgverlener heeft en of deze bij een beroepsvereniging is aangesloten (even los van mogelijke vergoedingen). Een cliënt die een minder prettige ervaring heeft binnen de reguliere zorg, kan misschien ook afgeschrikt zijn en om deze reden alle hoop op de complementaire zorg hebben gevestigd.
Dat is ergens ook het goed recht van een cliënt toch? Je bent baas over je eigen leven, mag je eigen keuze maken en het ene boven het andere verkiezen. Ook als dat 'andere' niet erkend is door de bepalende instanties. Een coach of andere zorgverlener zonder bepaalde diploma's, kan misschien ook heel veel voor je betekenen en jou precies de begeleiding bieden die je zoekt. Dat is uiteindelijk aan jouzelf als cliënt om te beoordelen.
Waar ligt dan de verantwoordelijkheid?
Ik denk dat dit een gedeelde verantwoordelijkheid is. Als zorgverlener dien je helder te zijn en eerlijk voor te lichten. Als je te maken hebt met een cliënt die verminderd toerekeningsvatbaar is, zal die helderheid nog belangrijker zijn en moet je mogelijk besluiten van begeleiding af te zien.
Hoe moeilijk dat ook is, want gevoelsmatig kan het voelen alsof je iemand in de steek laat.
Als cliënt mag je je goed afvragen met welke verwachtingen je naar een zorgverlener gaat en je goed laten informeren of deze zorgverlener je hierbij kan en MAG begeleiden.
Garanties zijn een illusie
Garanties zijn er helaas nooit, ook niet als je naar een bevoegd arts gaat. Dan heb ik het over de garanties dat je de beste vorm van begeleiding hebt gevonden en je persoonlijke doelen volledig behaalt; dat kan je in alle gevallen pas achteraf beoordelen. Waar bevoegde artsen goed tot de kern kunnen komen en doeltreffend te werk kunnen gaan, kunnen er ook verkeerde diagnoses worden gesteld.
Waar coaches en -therapeuten met een persoonlijke aanpak, hele goede resultaten kunnen boeken, kunnen er ook ernstige psychische aandoeningen over het hoofd worden gezien. Aan beiden kanten kan in een ongunstig geval, de plank volledig worden misgeslagen.
Wat je als cliënt kunt doen is je goed laten informeren, je doel en hulpvraag duidelijk kenbaar maken en second opinions overwegen als je daar behoefte aan hebt.
Voelt het 'niet goed' na een paar gesprekken, weet dan dat je de keuze hebt om een traject en/of overeenkomst te beëindigen en bespreek met je huisarts welke mogelijkheden er nog meer zijn.
Beste van beiden
Reguliere zorg of complementaire zorg... het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Helemaal mooi als het hand in hand gaat en elkaar ook niet afdoet als 'minderwaardig'. Er is nu nog vaak een grote afstand tussen deze twee 'werelden', al zijn er ook steeds meer zorginstellingen waar het beste van beiden wordt gecombineerd. Zo zijn er ook zorgverleners die een klassiek geschoolde medische opleiding hebben genoten en daarnaast een wereld aan aanvullende mogelijkheden hebben ontdekt.
Het is en blijft mensenwerk en is dus ook grotendeels afhankelijk van de mens achter het werk.
Door: Silvana Trivieri
Reactie schrijven