Als je meer dan gemiddeld sensitief bent, zal je de behoefte om regelmatig
'een muurtje om je heen te bouwen' wellicht wel herkennen. Sterker nog: ik denk dat veel hoogsensitieve personen dit ook automatisch doen; met als gevolg een
gemis aan echt contact en dus verbinding met de omgeving.
Is het echt zo wenselijk om jezelf als hsp te beschermen of zelfs af te schermen voor de vele prikkels van buitenaf? Of ontneem je jezelf dan al gauw de mogelijkheid om echt contact te maken met anderen en waardevolle informatie te verkrijgen?
Naar mijn idee verschilt dat heel erg per situatie en is er ook nog een hele mooie middenweg.
Het ontstaan van 'het harnas'
Gemiddeld één op de vijf personen schijnt hoogsensitief te zijn. "Waarom merk ik dat dan niet aan de medeleerlingen in mijn klas?" Vroeg laatst een cliënt aan mij.
Een heel terechte en goede vraag! Mijn antwoord is ook slechts een theorie uiteraard, maar ik denk dat dit grotendeels te verklaren is door het beschermingsmechanisme van menig hoogsensitief persoon, helemaal in de leeftijd van twaalf tot achttien jaar, oftewel de puberteit.
Wie zeer ontvankelijk is voor prikkels van buitenaf hoeft niet constant in een soort 'harnas' door het leven te gaan, al kan het wel zo gaan
voelen of zelfs zo zijn 'gegroeid'.
Jonge kinderen doen allerlei overtuigingen op die de basis vormen voor een volwassen leven. Ervaringen die als 'onveilig' aanvoelen dragen
sterk bij aan de overtuiging om jezelf te beschermen in soortelijke situaties. Een hoogsensitief kind dat regelmatig geraakt wordt door wat het
uit de omgeving oppikt, is doorgaans sterk geneigd dit bij zichzelf te plaatsen. Het kan vaak nog niet goed onderscheid maken tussen wat bij zichzelf
en wat bij de ander hoort. Een sterk empathisch vermogen versterkt dit nog meer. Het logische gevolg hiervan is dat het kind 'muurtjes' om zich heen
gaat bouwen, omdat dat veiliger voelt.
Dat kan zich vertalen naar: ontwijkend gedrag, teruggetrokken gedrag of zelfs afstotend gedrag om anderen op afstand te houden.
Veel jongeren raken zodoende steeds verder weg van zichzelf, raken gefrustreerd, gedemotiveerd of zoeken allerlei andere uitvluchten.
Zij zijn hun sensitiviteit als belemmering gaan zien en volledig tegen hun natuur in gaan leven.
Uiteraard is dit een uiterste en zit er ook nog heel veel tussenin. Maar wat voor deze personen allemaal belangrijk is, is dat ze leren
hoe ze kunnen 'voelen zonder over te nemen'.
Bewustwording
Een van de allerbelangrijkste stappen is: bewustwording! In mijn werk is dat dan ook de allereerste stap die ik samen met cliënten zet.
De cruciale vraag is hierbij steeds weer: 'Bij wie hoort het gevoel dat je krijgt?' Misschien is het wel 'jouw gevoel', maar welke informatie zit
daarin? Soms komen we dan samen tot ontdekking dat de informatie vooral iets zegt over de persoon die de signalen (al dan niet bewust)
uitzond en niet zozeer over m'n cliënt. Dan is de volgende vraag vaak: 'Kan en of wil jij wel iets met die informatie en vind je dat dat 'moet'?'
Het is een onmisbare stap naar het bijstellen van diepgewortelde belemmerende overtuigingen die veel hoogsensitieve personen met zich
meedragen.
Bewustwording gaat echter ook om de mogelijkheden die er van hoogsensitiviteit uitgaan, maar lang niet altijd worden erkend en benut.
Wat kun je dan allemaal met die informatie die je vaak zo 'makkelijk' lijkt op te pikken? En hoe zorg je er dan voor dat die informatie
'door je heen gaat' in plaats van 'in je blijft ronddolen'? Maar vooral ook: 'Hoe bepaal je voor jezelf wanneer je in meer of juist mindere
mate open wilt staan voor die interactie?'
Allemaal vragen die vooral ook om kennis van eigen grenzen en eigen behoeften vragen. Dat is dan ook de andere cruciale stap binnen
die bewustwording.
Visualiseren
Op bovenstaande vragen kun je zelf het antwoord vinden, een ander kan dit niet voor je doen en je slechts helpen ze te vinden. Als ik jongeren
hierbij begeleid, help ik ze hierbij door eerst manieren te vinden die het allemaal inzichtelijker maken. Voor de een is dat het plaatsen in schema's,
voor de ander is dat het visualiseren van verschillende stappen in het omgaan met impulsen.
Visualisatie is zeer krachtig, omdat het ontzettend veel mogelijkheden biedt, volledig naar eigen behoefte en fantasie kan worden aangepast
en veel gebieden van het brein activeert.
Een voorbeeld van een visualisatie waarbij je de middenweg zoekt tussen het openstellen en beschermen:
Stel je voor dat er om je heen verschillende lagen zijn. Lagen die precies zoveel doorlaten als dat jij op dit moment prettig vindt.
Hoeveel lagen zijn er nu nodig? Hoe zien die lagen eruit? Welke materialen en kleuren hebben ze? Kun je er een beetje doorheen kijken of niet?
Hoe ziet de buitenste laag eruit? Wat gebeurt er met die buitenste laag als het om je heen onveilig voelt? Wat wil je dat er dan met die laag
gebeurt? Kan er nu nog steeds voldoende informatie binnenkomen?
De invulling van zo'n visualisatie is helemaal aan jezelf. Persoonlijk stel ik me graag de lagen van een kristalgesteente voor (als op de foto
bij dit artikel). De lagen zijn half doorzichtig en hebben kleuren die mij aanspreken. De buitenste laag heeft kristallen punten die me een gevoel
van bescherming en energie geven, zonder dat ze een ander afschrikken of agressie oproepen. Het half doorzichtige geeft mij het gevoel dat
er voldoende binnen kan komen, maar dat het wel gefilterd wordt, zodat het deel wat niet bij mij hoort ook bij de ander blijft (de ballast).
De informatie waar ik wel iets mee kan, komt door de lagen heen en wordt verwerkt.
Te makkelijk?
Misschien lijkt dit te makkelijk, 'een beetje fantasie en alles is opgelost?' Nogmaals: het helpt je om anders om te gaan met de impulsen van buitenaf,
het activeert bepaalde delen in je brein en het herinnert je aan je intentie om contact met je omgeving te behouden, met respect voor jezelf.
Het is een krachtige tool die je in kunt zetten als je die reminder nodig hebt en je voelt zelf wanneer je die nodig hebt.
Het is niet zo dat je hier de hele dag door mee bezig hoeft te zijn.
Hoe 'makkelijk' dit is, hangt af van heel veel persoonlijke factoren. Als iemand al lange tijd overprikkeld is en tegen overspannenheid aan zit, kan
'het harnas' een zeer terecht beschermingsmechanisme zijn. Ik zou iemand niet 'uit z'n harnas willen jagen' als diegene dat zelf niet wil, misschien
is dat harnas dan voorlopig nog even nodig en is er eerst meer rust en ontspanning gewenst voordat er een 'laagje metaal' af mag.
Zelfbescherming en zelfsabotage liggen soms erg dicht bij elkaar. Het verschil merk je door jezelf af te vragen wanneer het je energie oplevert of juist energie kost...
Door: Silvana Trivieri
Reactie schrijven