Uitdagingen & Krachten

van een hoogsensitief kind

krachten van hoogsensitiviteit

Welke uitdagingen komt vrijwel ieder hoogsensitief kind tegen?

 

Omgaan met overprikkeling

Voor een hsp ligt overprikkeling al gauw op de loer. Signalen van buitenaf komen vaak ongefilterd binnen en kunnen een flinke impact achterlaten. Het kan gaan om zintuigelijke prikkels, zoals: licht, geluid, geur of sensaties op de huid bijvoorbeeld. Maar het gaat vaak ook over de niet-tastbare signalen die van anderen worden opgepikt via lichaamstaal of een bepaalde energie die iemand uitstraalt. Een hoogsensitief kind kan deze signalen vaak nog moeilijk plaatsen of duiden en blijft er dan mee zitten of het wordt gewoonweg te veel om mee te dragen.

Een overprikkeld kind kan flink last hebben van huilbuien, humeurigheid of onrust en moeite om in slaap te komen. Het is de uitdaging om de dag met vele prikkels te verwerken en manieren vinden om de prikkels te geleiden.

 

Uit het hoofd en terug in het lijf komen

Wie een sterke mate van sensitiviteit heeft en dus veel signalen en prikkels intensief te verwerken krijgt, zal gauw de neiging hebben om teveel in het hoofd te gaan zitten. Dit begint al op zeer jonge leeftijd bij het hoogsensitieve kind. Lichaamsbewustzijn en signaleren waar je emoties voelt als je vast zit in je gedachten zijn belangrijke oefeningen voor het kind. Bij zeer jonge kinderen gaat het nog met name om het onderscheid leren maken tussen de verschillende emoties en aan kunnen wijzen waar die in het lichaam worden waargenomen. Ze kunnen er woorden aan leren geven, kleuren aan toekennen, passende muziek bij uitkiezen en bewegingen bij bedenken. Het oudere kind kan ook zeer gebaat zijn bij ontspanningsoefeningen, zoals mindfulness en yoga.

 

Wat hoort bij mij en wat hoort bij de ander?

Hoogsensitieve kinderen voelen stemmingen van anderen feilloos aan. Dit gaat automatisch en is voor het kind een geheel natuurlijk mechanisme. Ze kunnen niet vanzelfsprekend onderscheid maken tussen de stemmingen van de ander en die van henzelf. Het overkomt ze regelmatig dat ze met een speelmaatje omgaan die bijvoorbeeld verdrietig is, waardoor ze vervolgens ook met een somber gevoel zitten. Over het algemeen hebben we het dan over het empathisch vermogen en is dat in zekere zin iets dat alle kinderen ontwikkelen, maar bij het hoogsensitieve kind is dit zo sterk ontwikkeld, dat het er vaak moeilijk van loskomt. Dan blijft het langer hangen en neemt het de stemming van de ander soms zelf mee de dag door, of komt het er voor het slapengaan opeens sterk uit.

Het is dan de uitdaging om onderscheid te leren maken. Hierdoor wordt het waarnemen en voelen van de stemming van de ander niet weggenomen, maar de mogelijke verwarring wel. Daarmee komt er voor het kind meer overzicht en duidelijkheid en kan het desgewenst ook leren om gepaste afstand te bewaren in sommige gevallen of beter grenzen aan te geven.

 

Grenzen aan leren geven

Het werd net al even genoemd; beter grenzen leren aangeven. Kinderen die stemmingen van anderen overnemen, voelen zich vaak als het ware aangetrokken en geroepen om de ander tot steun te zijn. Soms voelen ze zich onterecht schuldig aan de stemming van de ander of willen ze er alles aan doen om het op te lossen, als ook zich wegcijferen en opofferen.

Een vriendje of vriendinnetje dat boos is op iemand anders in de klas, krijgt dan al gauw een hoogsensitief kind voor het karretje gespannen om gezamenlijk de boosheid uiting te geven en zich tegen de ander te keren. Ook als het iemand betreft waar het hoogsensitieve kind zelf doorgaans geen problemen mee heeft. 

Een ander voorbeeld is dat een hoogsensitief kind steeds meegaat in wat de ander wil en z'n eigen wil al gauw opzij zet. Als het echter wel in opstand komt en bij z'n standpunt blijft en er vervolgens conflict ontstaat, zal het er erg mee zitten en uiteindelijk de eerste zijn die toegeeft en zich toch maar naar de ander voegt. Thuis komen de frustraties er dan vaak uit en krijgen ouders de volle laag.

 

Wat ik voel is niet altijd wat ik zie

Over het algemeen hebben alle kinderen behoefte aan duidelijkheid. Als de werkelijkheid niet klopt met de boodschap die ze bijvoorbeeld van hun ouders krijgen, dan ontstaat er verwarring en soms onzekerheid. Als je als ouder dan bijvoorbeeld heel verdrietig bent, maar geforceerd vrolijk zegt dat 'er echt niets is', terwijl een kind het aanvoelt; kan het gaan twijfelen aan zichzelf. Wat er voor het hoogsensitieve kind nog eens bijkomt, is dat zij de meest subtiele signalen oppikken, waardoor ze eerder in verwarring raken als het niet strookt met wat er wordt geuit of getoond. Als een leerkracht dan bijvoorbeeld de dag start door te zeggen dat het vandaag super veel zin heeft om er met z'n allen een leuke dag van te maken, maar ondertussen volledig uitgeput is en bijna tegen een burn-out aanzit, dan kan dit voor het hoogsensitieve kind waarneembaar zijn en kan het een onbestemd en onzeker gevoel teweeg brengen.

De uitdaging die hierin zit, is deels begripsvorming rondom redenen waarom mensen soms anders doen dat ze zich voelen en deels het erkennen van de waarneming; je mag vertrouwen op wat je voelt en als je graag wil weten of het klopt of er van in de war raakt, dan kun je dat soms vragen (aan je eigen ouders bijvoorbeeld).

Welke krachten kan een hoogsensitief kind optimaal leren benutten?

 

Het hebben van een sterk empathisch vermogen

Deze eigenschap kan enerzijds voor obstakels zorgen, maar biedt ook veel mogelijkheden. Als je de omgeving goed aanvoelt en je kunt verplaatsen in een ander, voel je vaak ook goed wat je het best kunt doen om de sfeer prettig te maken en het er dan ook zelf meer naar je zin te hebben. Als een kind leert te vertrouwen in dit vermogen, dan kan het onderzoeken op welke manier het in z'n eigen voordeel werkt. Vragen hierbij zijn bijvoorbeeld: 'Wanneer deed of zei je iets waardoor iemand begon te lachen of stralen? Hoe voelde dat voor jouzelf?' 'Wanneer had jij een leuk idee dat werd opgepakt door de anderen en waar jij ook van kon genieten?' 'Wanneer vind je het ergens gezellig en wat doe jij dan meestal?

 Het gaat om de dunne grenslijn tussen het 'willen pleasen' en 'het goed willen hebben met de omgeving' en daar onderscheid in maken.

 

Intens genieten van prettige prikkels

Niet alleen de negatieve prikkels van buitenaf, maar ook de positieve prikkels worden intens waargenomen door een hoogsensitief persoon. Hier kunnen kinderen zich meer bewust van worden door op deze momenten te benadrukken hoe je ze ziet genieten, hoe je merkt dat ze opgaan in iets moois en door op te merken dat dit ze ook helpt om de negatieve prikkels ter verwerken en los te laten. Bij het ene kind gaat het over het opgaan in muziek, sprookjes, creatief bezig zijn met kleuren en materialen en bij het andere kind gaat het over een activiteit in de natuur, een dagje strand of pretpark of een warm bubbelbad, om maar wat voorbeelden te noemen. Als kinderen zich van de positieve sensaties bewust worden, beïnvloedt dit ook hun zelfbeeld en leren ze dat ze hun eigen stemming ook positief kunnen beïnvloeden op momenten dat dit nodig is. 

 

Vertrouwen op je intuïtie

Het kan er ongemerkt insluipen dat je als hoogsensitief kind leert om je ingevingen vanuit je intuïtie, te negeren of als 'lastig' te bestempelen. Het kan immers al vaker voor verwarrende situaties gezorgd hebben, waardoor je denkt dat je er weinig mee kunt. Maar juist deze waardevolle raadgever is iets waar je je hele leven op terug kunt vallen en die voor iedereen als het ware essentieel is.

Een hoogsensitief kind kan het hebben van een sterke intuïtie leren beschouwen als een enorm voordeel en er gaandeweg steeds beter mee leren omgaan. 

Bij het jonge kind begint het met name om hele elementaire zaken, zoals bijvoorbeeld: 'Welke kleur komt er in je op als mama boos/blij/verdrietig is? Dan past die kleur daar vast heel goed bij. Wil je iets met die kleur doen of hoeft dat niet?' Je leert op die manier op een heel simpele manier dat een kind iets kán met de ingevingen die het krijgt en ze beter een plekje kan geven.

Bij het oudere kind kan het bijvoorbeeld gaan om zaken als het wel of niet vertrouwen van iemand, bijvoorbeeld: Welke woorden komen er in je op bij persoon X? Hoe dichtbij zou persoon X bij je mogen komen totdat het niet meer prettig voelt? Mag je daar iets mee doen of vind je dat die persoon dat mag bepalen?  Op die manier kun je het inzetten van de intuïtie ook koppelen aan het aangeven van grenzen.

 

Expressie en kunstzinnige talenten

Uiteraard zal niet ieder hoogsensitief kind dezelfde expressieve neiging hebben en zal ik hier slechts wat voorbeelden noemen. Maar je zou kunnen stellen dat hoogsensitieve personen een zekere aanleg hebben om zich op een kunstzinnige manier te uiten. Het aanvoelen van stemmingen, het sterk associatief vermogen en de intense beleving van prikkels dragen hier allen aan bij en kunnen enorme bronnen van inspiratie zijn.

Door kinderen te observeren en ze de mogelijkheid te geven om zich kunstzinnig uit te drukken, zie je al gauw waar ze de voorkeur aan geven. 

Het ene kind zal graag met kleur en beeldend materiaal bezig zijn en het andere kind meer met klanken, muziek en dans. Maar theater is ook een manier om helemaal op te gaan in een personage en deze te doorvoelen, om er vervolgens afstand van te doen en te beseffen dat je niet die persoon bent, die je speelde en ook de stemmingen weer los kunt laten die daarbij hoorden.

Wat het ook is, belangrijk is dat het kind beseft wat het allemaal kan met deze talenten en hoe fijn het kan zijn voor jezelf om deze te benutten.

 

Persoonlijke begeleiding voor hoogsensitieve kinderen

In mijn praktijk Lieve Maan bied ik begeleiding op maat en help ik (hoogsensitieve) kinderen om te gaan met zowel de belemmeringen die ze tegenkomen als de krachten die ze meer zouden kunnen benutten. Alles vindt plaats in een laagdrempelige en speelse setting.